Παλαιοζωικός Αιώνας
Ποιά ζώα νομίζεις ότι δημιουργήθηκαν πρώτα;
Ήταν πολύπλοκες μορφές ζωή όπως ο άνθρωπος, ο ελέφαντας και οι φάλαινες ή πιο απλές, όπως τα σκουλήκια, τα σαλιγκάρια και τα καλαμάρια;
Και πόσος χρόνος χρειάστηκε για να γίνουν όλα αυτά;
Μπορεί η Γη να δημιουργήθηκε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, όμως οι πρώτοι οργανισμοί εμφανίστηκαν πριν 3,6 δισεκατομμύρια χρόνια!
Πριν τον Παλαιοζωικό αιώνα
Η Γη δεν είχε τη σημερινή της μορφή, ήταν ένας ζεστός πλανήτης με άστατη ατμόσφαιρα που δεν θα μπορούσε να φιλοξενήσει τις σημερινές μορφές ζωής. Πριν από 3,6 δισεκατομμύρια χρόνια δημιουργήθηκαν στην θάλασσα οι πρώτοι οργανισμοί που ήταν πολύ απλοί. Αποτελούνταν από ένα κύτταρο, ήταν δηλαδή μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως η αμοιβάδα και επειδή δεν είχαν πυρήνα ονομάζονται προκαρυωτικά. Λίγο αργότερα, κάποια από αυτά άρχισαν να απορροφούν τις ακτίνες του ήλιου και να φωτοσυνθέτουν. Δημιουργήθηκε έτσι οξυγόνο στην ατμόσφαιρα και οι συνθήκες έγιναν σταδιακά πιο ευνοϊκές. Μετά από πολύ καιρό, δηλαδή πριν 2 δισεκατομμύρια χρόνια τα κύτταρα σχημάτισαν πυρήνα και ονομάζονται ευκαρυωτικά. Και πάλι κάθε οργανισμό αποτελούνταν μόνο από ένα κύτταρο. Πριν από 1 δισεκατομμύριο χρόνια πολλά κύτταρα ενώθηκαν μαζί και δημιούργησαν πολυκύτταρους οργανισμούς.
Με την ένωση πολλών πολυκύτταρων οργανισμών δημιουργήθηκε περίπου πριν 700 εκατομμύρια χρόνια και η Πανίδα της Εντιακάρας. Τα απολιθώματά τους δείχνουν πως σχημάτιζαν πολύ συμμετρικές δομές, όπως φαίνεται και στις παρακάτω φωτογραφίες.
Στον Παλαιοζωικό αιώνα
Πριν από 540 εκατομμύρια χρόνια, δημιουργήθηκαν πολλά νέα ζώα γι’ αυτό η περίοδος ονομάστηκε ‘Έκρηξη του Καμβρίου’. Τότε δημιουργήθηκε αρκετό οξυγόνο στην ατμόσφαιρα και δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σκώληκες που μπορούσαν να κινηθούν μέσα στο νερό και είχαν μόνο μαλακά μέρη. Σταδιακά οι οργανισμοί απέκτησαν και πιο σκληρά μέρη. Ο σκελετός τους όμως ήταν ακόμα εξωτερικός, όπως στα σημερινά έντομα, και τον χρησιμοποιούσαν για να προφυλάσονται. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν οι Τριλοβίτες. Ο Τριλοβίτης χωρίζεται σε τρία τμήματα: το κεφάλι ή κεφαλική ασπίδα, τον θώρακα και το πυγίδιο. Το συνηθέστερο μέγεθος ήταν από 3 έως 10 εκατοστά, αλλά, ο μεγαλύτερος γνωστός Τριλοβίτης έχει μήκος 72 εκατοστά. Είχε την δυνατότητα να διπλώνει το σώμα του για να αμύνεται, όπως φαίνεται στην τρίτη φωτογραφία παρακάτω.
Στην Ελλάδα έχουν βρεθεί απολιθώματα από Τριλοβίτη στο νησί της Χίου.
Κάποια ζώα, άρχισαν να δημιουργούν εσωτερικό σκελετό και βράγχια. Έτσι
εμφανίστηκαν τα πρώτα ψάρια (πρώτοι
ιχθύες), πριν από 500 εκατομμύρια
χρόνια. Αργότερα τα ψάρια αυτά άρχισαν να τρέφονται και με κρέας γι’ αυτό
και οι Τριλοβίτες δημιούργησαν ένα ακόμα πιο σκληρό σκελετό. Παράλληλα, κάποια
φυτά κατάφεραν να αναπτυχθούν στην στεριά και αποτέλεσαν τα πρώτα φυτά της ξηράς.
Τότε εμφανίστηκαν και οι πρώτοι Ναυτίλοι, με μορφές όπως το Ορθόκερας. Ήταν μαλακοί οργανισμοί με σκληρό περίβλημα, κέλυφος, και πλοκάμια που μοιάζουν με αυτά που έχουν τα καλαμάρια. Αρχικά το κέλυφός τους ήταν ευθύ, όπως του Ορθόκερας, όμως μετά έγινε πιο κυκλικό.
Στην Ελλάδα βρέθηκαν ελάχιστοι Ναυτίλοι στην Ήπειρο, ενώ το Ορθόκερας βρέθηκε στην Εύβοια και στην Αργολίδα.
Τότε εμφανίστηκαν και οι πρώτοι Ναυτίλοι, με μορφές όπως το Ορθόκερας. Ήταν μαλακοί οργανισμοί με σκληρό περίβλημα, κέλυφος, και πλοκάμια που μοιάζουν με αυτά που έχουν τα καλαμάρια. Αρχικά το κέλυφός τους ήταν ευθύ, όπως του Ορθόκερας, όμως μετά έγινε πιο κυκλικό.
Στην Ελλάδα βρέθηκαν ελάχιστοι Ναυτίλοι στην Ήπειρο, ενώ το Ορθόκερας βρέθηκε στην Εύβοια και στην Αργολίδα.
Πριν από 400 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκαν οι Αμμωνίτες. Ήταν και αυτά μαλακά ζώα με σκληρό κέλυφος και πλοκάμια. Μπορούσαν να κολυμπήσουν μέσα στο νερό και κρύβονταν στο κέλυφός τους όταν απειλούνταν . Συνήθως είχαν μικρό μέγεθος κάτω από τα 30 εκατοστά, όμως ο μεγαλύτερος Αμμωνίτης που έχει βρεθεί έφτανε στα δύο μέτρα!
Στην Ελλάδα σημεία με ιδιαίτερη παρουσία αμμωνιτών στο απολιθωματικό αρχείο είναι η Χίος και η Αργολίδα.
Στην Ελλάδα σημεία με ιδιαίτερη παρουσία αμμωνιτών στο απολιθωματικό αρχείο είναι η Χίος και η Αργολίδα.
Διαφορές Αμμωνίτες και Ναυτίλοι!!
Αρχικά οι Αμμωνίτες κυριάρχησαν στον Μεσοζωικό αιώνα και εξαφανίστηκαν στο τέλος του Μεσοζωικού μαζί με τους δεινόσαυρους. Ενώ οι Ναυτίλοι κυριάρισαν στον Παλαιοζωικό και απόγονοί τους ζουν και σήμερα.
Με μια πρώτη ματιά τα απολιθωμένα όστρακά τους μοιάζουν ίδια. Με μια όμως πιο προσεκτική εξέταση θα μπορείτε να τα ξεχωρίζετε.
1. Οι γραμμές ραφής, δηλαδή οι γραμμές στο κέλυφός, των Αμμωνιτών είναι πολύ πιο πολύπλοκες απ' ότι των Ναυτιλοειδών.
Οι γραμμές ραφής φαίνονται τόσο στο εξωτερικό μέρος του κελύφους, όσο και στο εσωτερικό, ιδίως άμα τα κόψουμε στη μέση.
Παρακάτω φαίνονται, αρχικά το κέλυφος ενός Ναυτίλου (εξωτερική επιφάνεια και τομή) και μετά του Αμμωνίτη.
Αρχικά οι Αμμωνίτες κυριάρχησαν στον Μεσοζωικό αιώνα και εξαφανίστηκαν στο τέλος του Μεσοζωικού μαζί με τους δεινόσαυρους. Ενώ οι Ναυτίλοι κυριάρισαν στον Παλαιοζωικό και απόγονοί τους ζουν και σήμερα.
Με μια πρώτη ματιά τα απολιθωμένα όστρακά τους μοιάζουν ίδια. Με μια όμως πιο προσεκτική εξέταση θα μπορείτε να τα ξεχωρίζετε.
1. Οι γραμμές ραφής, δηλαδή οι γραμμές στο κέλυφός, των Αμμωνιτών είναι πολύ πιο πολύπλοκες απ' ότι των Ναυτιλοειδών.
Οι γραμμές ραφής φαίνονται τόσο στο εξωτερικό μέρος του κελύφους, όσο και στο εσωτερικό, ιδίως άμα τα κόψουμε στη μέση.
Παρακάτω φαίνονται, αρχικά το κέλυφος ενός Ναυτίλου (εξωτερική επιφάνεια και τομή) και μετά του Αμμωνίτη.
2. Μέσα στο κέλυφος υπάρχει αέρας που διαχωρίζεται σε μικρούς θαλάμους με τοίχους που ονομάζονται διαφράγματα. Μέσα από αυτά τα διαφράγματα περνάει ένας σωλήνας που ονομάζεται σίφωνας. Στους περισσότερους αμμωνίτες ο σίφωνας διαπερνά τα διαφράγματα κοντά στην εξωτερική επιφάνεια του οστράκου. Αντίθετα στους Ναυτίλους περνάει από το κέντρο.
Παρακάτω οι φωτογραφίες δείχνουν τον σίφωνα πως περνάει μέσα από ένα Ναυτίλο αρχικά και έναν Αμμωνίτη μετά.
Παρακάτω οι φωτογραφίες δείχνουν τον σίφωνα πως περνάει μέσα από ένα Ναυτίλο αρχικά και έναν Αμμωνίτη μετά.
3. Τα όστρακα των ναυτιλοειδών συνήθως δεν έχουν διακόσμηση, μερικές φορές όμως παρουσιάζουν μια ελαφρή ανάγλυφη διακόσμηση. Αντίθετα τα όστρακα των αμμωνιτών φέρουν πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση. Πολλές φορές έχουν και άκανθες, δηλαδή αγκάθια.
Παρακάτω δίνονται απολιθώματα από Ναυτίλο και Αμμωνίτη που φαίνονται οι διακοσμήσεις τους.
Παρακάτω δίνονται απολιθώματα από Ναυτίλο και Αμμωνίτη που φαίνονται οι διακοσμήσεις τους.
Παράλληλα, πριν 400 εκατομμύρια χρόνια κάποιοι ιχθύες άρχισαν να αλλάζουν τα πτερύγια τους και να μην τα χρησιμοποιούν μόνο στο κολύμπι, αλλά και για να σηκώνουν λίγο το σώμα τους. Έτσι, πριν από περίπου 375 εκατομμύρια χρόνια δημιουργήθηκε ένα ζώο, το Τίκταλικ. Απολίθωμα του Τίκταλικ βρέθηκε στον Βόριο Καναδά. Είχε λέπια σε όλο του το σώμα, είχε πτερύγια που τον βοηθούσαν να κολυμπήσει και να σταθεί όρθιο, είχε επίπεδο κεφάλι και τα μάτια του ήταν τοποθετημένα στην κορυφή του κεφαλιού του. Πιστεύεται ότι μπορούσε να αναπνεύσει αέρα, δηλαδή έξω από το νερό. Γι’ αυτό το λόγο το Τίκταλικ ήταν το πρώτο ζώο που άρχισε να εξερευνάει τη στεριά. Ήταν όμως αμφίβιο, δηλαδή δεν μπορούσε να φύγει μακριά από το νερό και ζούσε κοντά σε ρηχά νερά. Αυτός ο τρόπος διαβίωσης δημιούργησε τα πρώτα τετράποδα ζώα.
Αργότερα, πριν 320 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκε το πρώτο ερπετό, παρόμοιο με τις σημερινές σαύρες που έφτανε μέχρι 20 εκατοστά. Έτσι πριν 300 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκε μια από τις πρώτες μεγάλες σαύρα ο Εδαφόσαυρος με το χαρακτηριστικό πτερύγιο στην πλάτη του. Ζούσαν μόνο στην στεριά και το μήκος του έφτανε τα 3,5 μέτρα και το βάρος του τα 300 κιλά. Αυτό σημαίνει ότι ήταν ένα αργοκίνητο ζώο.
Αργότερα, πριν 320 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκε το πρώτο ερπετό, παρόμοιο με τις σημερινές σαύρες που έφτανε μέχρι 20 εκατοστά. Έτσι πριν 300 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκε μια από τις πρώτες μεγάλες σαύρα ο Εδαφόσαυρος με το χαρακτηριστικό πτερύγιο στην πλάτη του. Ζούσαν μόνο στην στεριά και το μήκος του έφτανε τα 3,5 μέτρα και το βάρος του τα 300 κιλά. Αυτό σημαίνει ότι ήταν ένα αργοκίνητο ζώο.
Με το τέλος του Παλαιοζωικού αιώνα τα ερπετά και ορισμένες ομάδες αμφιβίων κυριαρχούν στην ξηρά. Πολλά όμως ζώα εξαφανίζονται (πχ. Τριλοβίτες). Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς πολλά είδη ζώων εξαφανίζονται. Μάλιστα αυτή η Μαζική Εξαφάνιση οδήγησε περισσότερα ζώα στην εξαφάνιση παρά η Εξαφάνιση των δεινοσαύρων που θα γίνει αργότερα.
Μπορεί, λοιπόν κάποια ζώα να πέθαναν, άλλα όμως κατάφεραν να επιβιώσουν και έτσι αρχίζει ο αιώνας των μεγάλων ερπετών.
Δηλαδή ο Μεσοζωικός!
Με λίγα λόγια
- Η ζωή ξεκίνησε μέσα στη θάλασσα από απλές μορφές και εξελίχθηκε σε πιο σύνθετες.
- Οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί που ζούσαν στο νερό ήταν σκώληκες, Τριλοβίτες, πρώτα ψάρια, Ναυτίλοι, Αμμωνίτες.
- Έξω από το νερό κατάφεραν να ζήσουν πρώτα κάποια φυτά.
- Μετά, κάποια ψάρια διαφοροποιήθηκαν και εμφανίστηκαν τα πρώτα αμφίβια, όπως το Τίκταλικ.
- Στο τέλος του Παλαιοζωικού άρχισαν να ζουν στην στεριά και πιο μεγάλα ερπετά όπως ο Εδαφόσαυρος.
- Ο αιώνας αυτός τελειώνει με την εξαφάνιση πολλών ζώων. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη τον ερπετών, τα οποία κυριαρχούν στον επόμενο αιώνα, δηλαδή τον Μεσοζωικό.
Φτιάξε τον δικό σου Τριλοβίτη!!
1. Εκτύπωσε τη σελίδα έγχρωμη ή ασπρόμαυρη.
2. Κόψτε γύρω από τα τέσσερα μέρη του μοντέλου.
3. Για τον εξωσκελετού: λυγίστε, για να δημιουργήσετε καμπύλες επιφάνεις, και κολλήστε τα πτερύγια στο επόμενο μέρος του σώματος.
4. Για τις κεραίες : διπλώστε κατά μήκος της γραμμής , στη συνέχεια, κολλήστε τες κάτω από το κεφάλι του κελύφους.
5. Για τα βράγχια και τα πόδια : διπλώστε ελαφρά κατά μήκος της γραμμής και κολλήστε τα πόδια κάτω από τα βράγχια.
6. Τέλος, κολλήστε τα βράγχια και τα πόδια κάτω από το κέλυφος.
Περισσότερες λεπτομέρειες στο video.
1. Εκτύπωσε τη σελίδα έγχρωμη ή ασπρόμαυρη.
2. Κόψτε γύρω από τα τέσσερα μέρη του μοντέλου.
3. Για τον εξωσκελετού: λυγίστε, για να δημιουργήσετε καμπύλες επιφάνεις, και κολλήστε τα πτερύγια στο επόμενο μέρος του σώματος.
4. Για τις κεραίες : διπλώστε κατά μήκος της γραμμής , στη συνέχεια, κολλήστε τες κάτω από το κεφάλι του κελύφους.
5. Για τα βράγχια και τα πόδια : διπλώστε ελαφρά κατά μήκος της γραμμής και κολλήστε τα πόδια κάτω από τα βράγχια.
6. Τέλος, κολλήστε τα βράγχια και τα πόδια κάτω από το κέλυφος.
Περισσότερες λεπτομέρειες στο video.
Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις